Achuiní an Scoláire

Scríobh Seán Eoin Ó Súilleabháin an t-amhrán seo do Dhiarmuidín Maidhcí nuair a bhí an cigire ag teacht go Scoil Bharr D’Inse agus é fíor óg. Canann Danny Maidhcí é ar a dhlúthdhiosca ‘Buail do Phuc is Liúigh’.

Foinse: Buail do Phuc is Liúigh, (Danny Maidhcí Ó Súilleabháin)

A Rí na bhFeart atá ar neamh leag do bhrat go dúthrachtach
Ar leanaí laga ‘tá ag teacht anois faoi acht na scrúdaithe.
Cuir líofacht ceart isteach ina gcab san tslí go leanfaidh fonn iontu
Chun freagra cearta thabhairt go pras do chigirí na bpuntanna.

Cuir daonnacht ceart isteach is scairt an té ag teacht am’ scrúdú-sa
Dá bhfaighinn le seans uaidh dó ó seacht níorbh fhearr liom féinigh 5 acu.
Chun sliotar deas is camán maith a Rí na bhFeart ba chúnamh iad
Do bhrístín geal is seircín breac do Dhiarmuidín Ó Súilleabháin.

Is módraí beag deas ó thrí go seacht le Gaoluinn bhlasta dhúchasach
Ní dlí ró-mhaith iad a dheighlt amach ní maíomh don acht a dhún’ orthu.
Chun séan is rath ar gach máthair maith atá le seal go cúramach
Chun leanaí deas’ a ghléas’ i gceart scoth ábhar deireadh stiúirtheoir.

An Lacha Bhacach

Seán Eoin Ó Súilleabháin

Amhrán deas grinn atá annso mar gheall ar pheata lachan a bhí ag an bhfile gur tharla tionóisc dó. B’é Seán Eoin Ó Suilleabháin do chum agus is minic a chloistear é ag ócáidí i gCúil Aodha ó shin, go háirithe ag an aos óig.

Rugadh Seán Eoin i gCúil Aodha sa bhliain 1882 agus chuaigh sé ar scoil go Scoil Bhárr d’Ínse. Chumadh sé idir fhilíocht amhráintí, scéaltaibh, poirtíní béil agus ceapóga agus is mó an duais Oireachtais a bhain sé amach feadh a shaoil.

Foinse: Nuafhilí II (Séamas Ó Céilleachair)

A chréatúirín leóinte is brón liom do dhreach
Im’ choinnibh sa phóirse is tú breoite tinn salach
Do sciatháin ba ró-dheas ag sileadh sa lóib leat
`S do lapa beag gleoite dár ndóigh na dhá leath.

Dideli de dom dó de dee am de dom dom
Dideli de dom dó de dee am de dom dom
Do sciatháin ba ró-dheas ag sileadh sa lóib leat
`S do lapa beag gleoite dár ndóigh na dhá leath.

An t-asal is dócha a thug tú le speach.
Is greadadh go deo air ba mhór é a theaspach
Cuirfead bata fuinseoige ag rince sa tóin air
Is ceangal naoi ló air cois teorainn na staic.

Dideli de dom dó de dee am de dom dom
Dideli de dom dó de dee am de dom dom
Cuirfead bata fuinseoige ag rince sa tóin air
Is ceangal naoi ló air cois teorainn na staic.

Tar liomsa láithreach thar tairsigh isteach
Is fan ann go soláthraid duit cláirín is ceirt
Déanfaidh cliath dhaingean d’fháisceadh ar bhriseadh do chnáimhín
Is snaimhigh naoi lá é is beir sásta go maith.

Dideli de dom dó de dee am de dom dom
Dideli de dom dó de dee am de dom dom
Déanfaidh cliath dhaingean d’fháisceadh ar bhriseadh do chnáimhín
Is snaimhigh naoi lá é is beir sásta go maith.

Tar liomsa im’ dhóid chun go dtomhaisfead do chneá
Is ná bí chomh glórach ní ceol do bhac bhac
Idir bhriseadh `gus leonadh tá ainnise mhór ort
Is is céasadh san domhsa mo lacha bhacach.

Dideli de dom dó de dee am de dom dom
Dideli de dom dó de dee am de dom dom
Idir bhriseadh `gus leonadh tá ainnise mhór ort
Is is céasadh san domhsa mo lacha bhacach.
Cad a dhéanfad amáireach is cás liom a mheas
Gan an t-ubh gorm bhreá mar ba ghnáth chun bricfeast
Is easnamh dom shláinte an bascadh-sa tá ort
Ach oighne ‘sé is fearr air mo lacha bhacach.

Dideli de dom dó de dee am de dom dom
Dideli de dom dó de dee am de dom dom
Is easnamh dom shláinte an bascadh-sa tá ort
Ach oighne ‘sé is fearr air mo lacha bhacach.

Stopadh lochán duit go snámhfir amach
‘Sé an t’iochluibh is fearr é do lacha bhacach
Beirse i gcionn spáis bhig a’crothadh sciatháin ann
Is roimh tosach an Mhárta ag ardú bhac bhac.

Dideli de dom dó de dee am de dom dom
Dideli de dom dó de dee am de dom dom
Beirse i gcionn spáis bhig a’crothadh sciatháin ann
Is roimh tosach an Mhárta ag ardú bhac bhac.

Táimse ‘gus Máire

Seán Eoin Ó Súilleabháin

Foinse: Nuafhilí II (Séamas Ó Céilleachair)

Ceann d’amhráin náisiúnta Chúil Aodha. Caintear ar uaireabh é i ngrúpaí móra le daoine difriúla ag tógaint na véarsaí difriúla. Cloistear chomh maith é ag postaíocha toisc an ghrá iontach a bhí idir an file agus a bhean Máire.

Táimse ‘gus Máire go sásta inár n-aigne,
Ó nascadh i bpáirt sinn ag an altóir ró-bheannaithe,
Thug sise grá thar chairde ‘gus fearaibh dhom,
Thógas ar láimh í ‘s go brách brách ní scarfaimid.

Beadsa ag seinnt ceoil, poirtíní béil agam,
Rex-fol-dí-ó, rex-fol-dí-i-e-dil-i-dí.

Tá mo theaghlach san áit is fearr ar an mbaile seo,
I bpáirc an tsrutháin a sháraíonn seacht n-acra,
Cruithneacht a’ fás ann chomh hard leis na clathacha,
‘S mé ag feitheamh don lá go bhfeicfidh mé aibidh í.

Beadsa ag seinnt ceoil, poirtíní béil agam,
Rex-fol-dí-ó, rex-fol-dí-i-e-dil-i-dí.

Tá torthaí ag fás im’ gháirdín go slachtaithe,
Úlla, spionáin agus cuiríní dearga.
Siúcra i mála le ráithe go taiscithe
Chun subh is misleáin don bhab is do bhanaltra.

Beadsa ag seinnt ceoil, poirtíní béil agam,
Rex-fol-dí-ó, rex-fol-dí-i-e-dil-i-dí.

‘Sí mo chéile-se Máire an stáidbhean mhodhúil mhaisiúil,
Í ag luascadh an chliabháin is an bhab ar a sheascaireacht.
Stoca ‘na láimh is na bioráin innti a’ preabarnaigh,
Í a’ cniotáil is a’ crónán don leanbhín.

Beadsa ag seinnt ceoil, poirtíní béil agam,
Rex-fol-dí-ó, rex-fol-dí-i-e-dil-i-dí.

‘Sé mo ghuí chun an Ard-Mhic a ghrásta do scaipeadh orainn,
‘S go leanfaidh an t-ádh san gan ghátar gan easpa orainn
‘S nuair a thiocfaidh lá an áirimh in áitreabh úd Jasapheth,
Go dtóga Dia ar láimh sinn in airde go Parrathas.

Curfá
Beadsa ag seinnt ceoil, poirtíní béil agam,
Rex-fol-dí-ó, rex-fol-dí-i-e-dil-i-dí.